Σε μια από τις πιο μαύρες σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, η τραγωδία στο Μάτι το καλοκαίρι του 2018 άφησε πίσω της εκατόμβη νεκρών και συντρίμμια σε οικογένειες και συνειδήσεις. Ανάμεσά τους, πέντε παιδιά που χάθηκαν πρόωρα και τραγικά, χωρίς πλέον να έχουν κανέναν εν ζωή συγγενή για να διεκδικήσει τη δικαίωσή τους στα δικαστήρια.

Παιδιά που «σβήστηκαν» όχι μόνο από τις φλόγες, αλλά και από τον χάρτη της δικαιοσύνης, καθώς το ισχύον νομικό πλαίσιο δεν προβλέπει εκπροσώπηση από τρίτα πρόσωπα χωρίς συγγενικό δεσμό μέχρι τον 2ο βαθμό. Η πρωτοβουλία της Πλεύσης Ελευθερίας έρχεται να γεφυρώσει αυτό το ηθικό και νομικό κενό, δίνοντας φωνή στους «αόρατους» – και απαιτώντας αλλαγή.

Η Πλεύση Ελευθερίας, με επικεφαλής τη Ζωή Κωνσταντοπούλου, προχώρησε σε κατάθεση πρότασης νόμου που στοχεύει στην τροποποίηση του άρθρου 63 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Η πρόταση αφορά περιπτώσεις όπου τα θύματα ανθρωποκτονιών –όπως αυτά της πυρκαγιάς στο Μάτι– δεν έχουν εν ζωή συγγενείς πρώτου ή δεύτερου βαθμού που να μπορούν να παρασταθούν στο ποινικό ακροατήριο για την υποστήριξη της κατηγορίας.

Η υφιστάμενη νομοθεσία αναγνωρίζει δικαίωμα εκπροσώπησης μόνο σε άμεσους συγγενείς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, σε εξαιρετικά τραγικές περιπτώσεις όπως αυτή των πέντε παιδιών που απανθρακώθηκαν στο Μάτι, να μην υπάρχει κανένας που να μπορεί να τα υπερασπιστεί ενώπιον του δικαστηρίου. Η Πλεύση Ελευθερίας επιχειρεί να αλλάξει αυτή τη συνθήκη με ένα νομοθετικό άνοιγμα που επιτρέπει την παράσταση στη δίκη ακόμη και σε άτομα που συνδέονται με τα θύματα με δεσμούς ζωής, αγάπης και ουσίας – κι όχι μόνο συγγένειας.

Στην αιτιολογική έκθεση της πρότασης επισημαίνεται ότι η Δικαιοσύνη δεν μπορεί να αγνοεί την πραγματικότητα των οικογενειακών δεσμών στη σύγχρονη κοινωνία: άνθρωποι που μεγάλωσαν, αγάπησαν και συνόδευσαν τα θύματα στην πορεία της ζωής τους, αποκλείονται επειδή δεν υπάρχει «επίσημη» συγγενική σφραγίδα.

Το πιο συγκλονιστικό παράδειγμα αυτής της αδικίας είναι η περίπτωση του Άρη Χερουβείμ, θείου των δίδυμων κοριτσιών που βρήκαν φρικτό θάνατο στο Μάτι. Η μητέρα και η γιαγιά τους σκοτώθηκαν επίσης στην ίδια φωτιά, ενώ δεν υπήρχε πατρική οικογένεια εν ζωή. Ο ίδιος, μαζί με τη σύζυγό του και τον γιο του, είναι οι μοναδικοί εναπομείναντες συγγενείς – κι όμως, θεωρούνται νομικά ανεπαρκείς για να τις εκπροσωπήσουν. Σε δημόσια επιστολή του προς τον Πρωθυπουργό, περιγράφει το παράλογο της κατάστασης και ζητά το αυτονόητο: όταν δεν υπάρχουν συγγενείς 1ου ή 2ου βαθμού, να μπορεί να εκπροσωπήσει το θύμα ο πιο κοντινός εν ζωή συγγενής, ανεξαρτήτως βαθμού.

Η παρέμβαση αυτή δεν είναι απλώς μια νομική διόρθωση. Είναι μια ηθική πράξη αναγνώρισης και σεβασμού στη μνήμη ανθρώπων που δεν μπορούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Είναι επίσης ένα βήμα προς ένα πιο ανθρώπινο, πιο δίκαιο και λιγότερο γραφειοκρατικό δικαιικό σύστημα.

Η πρόταση της Πλεύσης Ελευθερίας δεν είναι απλώς μια τροπολογία στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Είναι μια κραυγή για δικαιοσύνη. Ένα κάλεσμα προς την Πολιτεία να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να αποδείξει ότι κάθε ζωή –ακόμη και αν δεν έχει πια “συγγενείς”– έχει αξία, έχει φωνή, έχει δικαίωμα να ακουστεί. Κανένα παιδί δεν πρέπει να είναι αόρατο. Καμία ψυχή να μην ξεχαστεί από τη Δικαιοσύνη. Γιατί το δίκαιο δεν είναι ζήτημα γραφειοκρατίας, αλλά υπόθεση ανθρωπιάς.