Η ιστορία δεν ξεχνά, και η Δικαιοσύνη δεν πρέπει να αργεί. Στις 23 Ιουλίου 2018, το Μάτι Αττικής μετατράπηκε από παραθεριστικό προορισμό σε σκηνικό ανείπωτης τραγωδίας. Μέσα σε λίγες ώρες, 104 ψυχές, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, χάθηκαν φρικτά, πολλοί εγκλωβισμένοι στα αυτοκίνητά τους, άλλοι αγκαλιασμένοι στην αγωνία της τελευταίας ανάσας, άλλοι καμένοι ζωντανοί στην αυλή του σπιτιού τους.

Η φονική πυρκαγιά δεν προκάλεσε μόνο φυσική καταστροφή· αποκάλυψε την απόλυτη αποσύνθεση του κρατικού μηχανισμού. Και τώρα, επτά χρόνια μετά, η ελληνική κοινωνία αναμένει –με οργή, με δάκρυα, με πένθος– την απόφαση που μπορεί να σημάνει τη δικαίωση ή την οριστική προσβολή της μνήμης των νεκρών.

Η πορεία προς την ετυμηγορία

Η δευτεροβάθμια δίκη για την τραγωδία στο Μάτι οδεύει προς την κορύφωσή της. Το Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων της Αθήνας ανακοίνωσε ότι στις 3 Ιουνίου 2025 θα αναγνώσει την πολυαναμενόμενη απόφασή του για τους 21 κατηγορούμενους — στελέχη της Πυροσβεστικής, της Πολιτικής Προστασίας, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και άλλων εμπλεκόμενων κρατικών δομών.

Τα αδικήματα για τα οποία δικάζονται, είναι ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή, πρόκληση σωματικής βλάβης και εμπρησμός, όλα σε βαθμό πλημμελήματος. Στην πρώτη δίκη, μόνο έξι άτομα καταδικάστηκαν — και αυτά σε εξαγοράσιμες ποινές φυλάκισης. Η αγανάκτηση των συγγενών ήταν τέτοια που αμέσως κατατέθηκε έφεση και για το απαλλακτικό σκέλος της πρωτόδικης απόφασης, αλλά και για το χαμηλό ύψος των ποινών.

Η εισαγγελέας στην αγόρευσή της, μετά από έναν ενδελεχή και ανθρώπινο λόγο, πρότεινε την ενοχή 12 εκ των 21 κατηγορουμένων. Πρόσωπα με κρίσιμο ρόλο σε εκείνες τις ώρες του χάους, είτε ως επιχειρησιακοί συντονιστές, είτε ως προϊστάμενοι με νομική ευθύνη και ηθική υποχρέωση προστασίας της ζωής των πολιτών.

Η απόφαση θα ανακοινωθεί στην αίθουσα τελετών του Εφετείου, εκεί όπου άρχισε και η δευτεροβάθμια δίκη — ένας χώρος ικανός να φιλοξενήσει εκατοντάδες συγγενείς των θυμάτων, που θα σταθούν ξανά αντιμέτωποι με τις τελευταίες ελπίδες τους για ηθική και νομική δικαίωση.

Το γεγονός ότι η δίκη ολοκληρώθηκε μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο αποτελεί προσπάθεια να αποφευχθεί η παραγραφή των αδικημάτων — μια σκιά που πλανιόταν απειλητικά πάνω από την υπόθεση και προκαλούσε ανείπωτη αγωνία στις οικογένειες των θυμάτων.

Η σιωπή των νεκρών και η ευθύνη των ζωντανών

Οι 104 και πλέον νεκροί δεν θα δώσουν ποτέ μαρτυρία, δεν θα υπερασπιστούν τον εαυτό τους, δεν θα φωνάξουν για τη βοήθεια που δεν ήρθε. Όμως, ο θάνατός τους φωνάζει ακόμα. Κι όσο κι αν οι στάχτες κάλυψαν την περιοχή, δεν κατάφεραν να καλύψουν την αλήθεια: ότι το κράτος δεν στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων. Ότι οι μηχανισμοί έσπασαν όταν έπρεπε να λειτουργήσουν. Ότι δεν υπήρξε πρόληψη, δεν υπήρξε άμεση αντίδραση, δεν υπήρξε συντονισμός.

Οι συγγενείς, αλλά και ολόκληρη η κοινωνία, αναμένουν μια απόφαση που δεν θα “αθωώσει” τη συλλογική συνείδηση, αλλά τουλάχιστον θα αναγνωρίσει την εγκληματική αμέλεια που στέρησε τόσες ζωές. Μια απόφαση που θα δώσει έναν τόπο αναπαύσεως στις ψυχές των θυμάτων, γιατί κανείς δεν μπορεί να “ηρεμήσει” στον αιώνιο ύπνο του αν δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη.

Το τέλος μιας δίκης, η αρχή μιας λογοδοσίας

Στις 3 Ιουνίου, οι σελίδες μιας από τις πιο τραγικές δίκες στην ιστορία της ελληνικής Δικαιοσύνης θα κλείσουν. Αλλά η ιστορία δεν θα κλείσει μαζί της. Αν η ετυμηγορία δεν αποδώσει ευθύνες με σαφήνεια, τόλμη και ανθρωπιά, δεν θα είναι το τέλος – θα είναι η αρχή μιας δεύτερης προδοσίας, αυτήν τη φορά από το ίδιο το σύστημα που καλείται να αποδώσει το δίκαιο.

Η τραγωδία στο Μάτι δεν ζητά εκδίκηση· ζητά δικαίωση. Ζητά να ακουστεί η φωνή των νεκρών μέσα από την απόφαση των δικαστών. Και ζητά από όλους μας να θυμόμαστε πως η αμέλεια —όταν οδηγεί στον θάνατο— δεν είναι απλώς λάθος. Είναι έγκλημα.