Η τραγωδία στο Μάτι, η φονική πυρκαγιά του Ιουλίου 2018, δεν είναι απλώς μία από τις πιο οδυνηρές σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας – είναι μια βαθιά πληγή που συνεχίζει να αιμορραγεί στη συνείδηση του λαού και της Δικαιοσύνης.

Πάνω από εκατό ψυχές χάθηκαν, οικογένειες διαλύθηκαν, συνειδήσεις κλονίστηκαν και το κράτος αποδείχθηκε τραγικά ανεπαρκές. Σε αυτή την τραγωδία, όμως, κάποιοι στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων. Ένας από αυτούς ήταν και ο Δημήτρης Λιότσιος, ο ερευνητής που ανέλαβε τη βαριά ευθύνη να αποδώσει –όχι μονάχα τεχνικά, αλλά και ηθικά– δικαιοσύνη.

Πριν λίγες ώρες, ο κ. Λιότσιος προχώρησε σε μια βαθιά ανθρώπινη και έντιμη δήλωση. Τα λόγια του δεν είναι απλώς λόγια απολογισμού – είναι κραυγή αλήθειας, τιμής και συνέπειας σε έναν αγώνα απέναντι στην αδικία, την αδιαφορία και τη λήθη. Η δήλωσή του είναι μνημείο συνείδησης μέσα σε ένα τοπίο που για καιρό έμοιαζε ηθικά καμένο. Και σε μια χώρα όπου οι ευθύνες συνήθως θάβονται κάτω από τις στάχτες, ο Λιότσιος έκανε το ακριβώς αντίθετο: τις ανέδειξε.

Ο Δημήτρης Λιότσιος ξεκινά τη δήλωσή του με μια ισχυρή φράση:

«Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβα την ευθύνη αυτής της έρευνας, είχα πλήρη επίγνωση της ιστορικής της βαρύτητας.»

Αυτό δείχνει ότι δεν προσέγγισε την υπόθεση ως τεχνοκράτης, αλλά ως ένας άνθρωπος που κατανοεί το βάθος της ευθύνης του. Δεν πρόκειται απλώς για μια υπηρεσιακή αποστολή, αλλά για μια προσωπική δέσμευση απέναντι στους ανθρώπους και στην Ιστορία.

Η υπόσχεση που έδωσε στον εαυτό του και στα θύματα – να μην επιτρέψει η Αλήθεια να θαφτεί κάτω από τις στάχτες – είναι συγκλονιστική. Σε ένα σύστημα που συχνά θυσιάζει την αλήθεια για χάρη της σκοπιμότητας, ο Λιότσιος στάθηκε με ήθος, ανεπηρέαστος και ακλόνητος.

Ιδιαίτερη σημασία έχει η αναφορά του στην «θεσμική και ηθική στήριξη» που έλαβε από δύο λειτουργούς της Δικαιοσύνης, τον Εισαγγελέα Ηλία Ζαγοραίο και τον Ανακριτή Αθανάσιο Μαρνέρη. Η ευγνωμοσύνη του εδώ δεν είναι συμβατική· είναι αναγνώριση πως κάποιοι άνθρωποι εντός των θεσμών αρνήθηκαν να καλύψουν ευθύνες και έδωσαν χώρο για να λάμψει το φως.

Η κεντρική του θέση ότι οι θεσμοί δεν προστατεύονται «με σιωπές και συμβιβασμούς» αλλά «όταν οι ευθύνες προσωποποιούνται» είναι ταυτόχρονα καταγγελία και διδασκαλία. Δεν χρειάζεται να κατονομάσει κανέναν – το μήνυμα είναι ξεκάθαρο προς όσους έσπευσαν να κρυφτούν πίσω από αξιώματα.

Στη συνέχεια, ο κ. Λιότσιος αναφέρεται στα στοιχεία που κατέθεσε, τα οποία αποτέλεσαν –κατά τη γνώμη του– ένα «αδιαμφισβήτητο πλέγμα αποδείξεων». Δεν μιλάει με έπαρση· μιλάει με βεβαιότητα ενός ανθρώπου που έκανε το καθήκον του με μεθοδικότητα και ακεραιότητα.

Κλείνει με συγκίνηση:

«Θέλω να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου σε όλους τους ανθρώπους που μου έδωσαν σήμερα την ευκαιρία να βιώσω την πιο συγκλονιστική στιγμή της ζωής μου.»

Και τελειώνει με μια φράση που δεν είναι απλώς ανθρώπινη – είναι μια γροθιά στο στομάχι:

«Το ευχαριστώ μου δεν εκφράζεται με λόγια…»

Αυτό δεν είναι απλώς απολογισμός, είναι μια σπάνια δημόσια πράξη συνείδησης.

Σε μια εποχή που η ατιμωρησία μοιάζει κανόνας και η λήθη πολιτικό καταφύγιο, η στάση του Δημήτρη Λιότσιου αποτελεί πράξη πολιτικού ήθους και επιστημονικής ευθύνης. Δεν υπέκυψε στην πίεση, δεν κατέφυγε σε συμβιβασμούς, δεν κρύφτηκε πίσω από θεσμικές άδειες λέξεις. Τιμώντας την αλήθεια, τίμησε τα θύματα. Τιμώντας τα θύματα, τίμησε τη Δικαιοσύνη. Και τίμησε και εμάς – τους πολίτες που διψούν για ένα κράτος δικαίου.

Σε τέτοιους ανθρώπους αξίζει η δημόσια αναγνώριση, γιατί το δικό τους έργο δεν μένει στα χαρτιά: γίνεται θεμέλιο για να μη ζήσουμε ποτέ ξανά μια τέτοια εθνική τραγωδία μέσα στην ανευθυνότητα, την ασυνεννοησία και την αδιαφορία.

Η αλήθεια μπορεί να αργήσει. Αλλά όταν έχει συνοδοιπόρους σαν τον Δημήτρη Λιότσιο, φτάνει πάντα στο φως.