Η αδυναμία ουσιαστικού συντονισμού του συνόλου των δράσεων, από τη φάση της πρόληψης έως και τη φάση της αποκατάστασης, είναι δομικό πρόβλημα του υφιστάμενου συστήματος και η υπέρβασή του αποτελεί πρωταρχικό στόχο της αναδιοργάνωσης και αναβάθμισής του, δηλώνει στην «Εφ.Συν.», ο γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας, Γιάννης Ταφύλλης. 

• Υπάρχει σήμερα κάποιος σχεδιασμός στη ΓΓΠΠ που να έχει λάβει υπόψη το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και τις επιπτώσεις του;

Θα ήθελα καταρχήν να επισημάνω ότι η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί ελληνικό αλλά παγκόσμιο φαινόμενο και ότι ο σχεδιασμός για τη διαχείριση των συνεπειών της δεν αφορά μόνο τη ΓΓΠΠ, αλλά το σύνολο της κοινωνίας.

Ο προσδιορισμός των φαινομένων από την επιστημονική κοινότητα της χώρας, που θα ενταθούν λόγω κλιματικής αλλαγής, είναι αυτός που θα οδηγήσει στην εξειδίκευση, την έκταση και το βάθος του επιχειρησιακού σχεδιασμού τον οποίο θα κληθεί να υλοποιήσει η ΓΓΠΠ. Η αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος έχει ήδη συμπεριληφθεί στο χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και αποτελεί προτεραιότητα της κυβέρνησης.

Σε ό,τι αφορά τη ΓΓΠΠ, παρά το γεγονός ότι δεν έχει ακόμα συστηματοποιηθεί σε βάθος η εκτίμηση των κινδύνων και απειλών, καθώς και των πιθανών επιπτώσεών τους, με τα δεδομένα και τις εμπειρίες που έχουμε μέχρι σήμερα, η κλιματική αλλαγή μεταφράζεται -σε πρώτο επίπεδο- σε αυξημένο κίνδυνο για έντονα καιρικά φαινόμενα, μεγαλύτερης συχνότητας αλλά και έντασης.

Με τα δεδομένα αυτά, είναι προφανές ότι οι δομές διαχείρισης και αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών της χώρας, όπως τις αντιλαμβανόμαστε μέχρι σήμερα, έχουν κλείσει τον κύκλο τους και είναι ανάγκη να προχωρήσουμε σε ριζική αναμόρφωσή τους, λαμβάνοντας υπόψη αποτελεσματικά μοντέλα, διδάγματα, αλλά και καλές πρακτικές από τη διεθνή εμπειρία.

Αυτός άλλωστε είναι και ο κεντρικός στόχος της πρωτοβουλίας που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική. Την πολιτική προστασία, όπως ήδη σχεδιάζεται, δεν πρέπει να την αντιλαμβανόμαστε μόνο ως μηχανισμό ανταπόκρισης στην περίπτωση συμβάντων και καταστροφών, φυσικών ή ανθρωπογενών.

• Δεδομένου ότι η Ελλάδα χαρακτηρίζεται ως μια χώρα ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή, έχει δοθεί από την πλευρά της ΓΓΠΠ -ή σχεδιάζεται να δοθεί- μεγαλύτερη έμφαση στην αποκαλούμενη «προσαρμογή», δηλαδή στην αντιμετώπιση της ζημιάς που έχει ήδη συμβεί από την κλιματική αλλαγή και στην προετοιμασία για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεών της;

Ο κύκλος διαχείρισης έκτακτων αναγκών περιλαμβάνει τις φάσεις της πρόληψης, της ετοιμότητας, της ανταπόκρισης και της αποκατάστασης. Οι φάσεις αυτές δεν είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους, αλλά επικαλύπτονται και η μία τροφοδοτεί την άλλη.

Δεν μπορεί να υπάρξει, για παράδειγμα, αποτελεσματική ανταπόκριση εάν δεν έχουν προηγηθεί αποτελεσματικές δράσεις πρόληψης και ετοιμότητας. Η κλιματική αλλαγή θέτει πια και μία επιπλέον απαίτηση, την ανάγκη δηλαδή να υπάρξουν συστηματικές παρεμβάσεις και οργανωμένες δράσεις που να περιορίζουν την τρωτότητα του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος αλλά και της κοινωνίας γενικότερα. Αυτό είναι και το πνεύμα άλλωστε του πλαισίου SENDAI στο οποίο συμμετέχει η χώρα μας, με σημείο επαφής τη ΓΓΠΠ.

Οι δράσεις αυτές, οι οποίες περιλαμβάνουν κατανόηση του κινδύνου καταστροφών, οργάνωση και ενίσχυση των δομών διαχείρισής τους, μεγαλύτερη ετοιμότητα της κοινωνίας, μείωση του κινδύνου και αποτελεσματική αντιμετώπισή του, καθώς επίσης και προβλέψεις για ανοικοδόμηση περισσότερο ανθεκτική σε καταστροφές, απαιτούν έναν ευρύτερο σχεδιασμό στο πλαίσιο του οποίου η Πολιτική Προστασία οφείλει και θα πράξει αυτό που της αναλογεί με τις νέες προβλέψεις. Στο μεταξύ, η ΓΓΠΠ έχει ήδη εκπληρώσει την προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση της χώρας από ευρωπαϊκά κονδύλια για δράσεις που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, καταθέτοντας στην Ευρωπαϊκή Ενωση την εκτίμηση κινδύνου σε εθνικό επίπεδο (National Risk Assessment).

• Μέχρι σήμερα, διαπιστώνεται ότι η ΓΓΠΠ λειτουργεί «κατασταλτικά», περίπου όπως η Πυροσβεστική, κινητοποιείται δηλαδή κυρίως μετά την εκδήλωση μιας καταστροφής. Υπάρχει η δυνατότητα -και τα περιθώρια- ή κάποιος σχεδιασμός ώστε να μπορεί να επεμβαίνει και προληπτικά;

Θα μου επιτρέψετε να πω ότι αυτό στην πράξη δεν ισχύει. Ή, για να είμαι απόλυτα ακριβής, δεν ισχύει στον βαθμό που το θέτετε. Η ΓΓΠΠ καταρτίζει και επικαιροποιεί συνεχώς τα σχέδια αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών για τους αναγνωρισμένους κινδύνους, φυσικούς και ανθρωπογενείς, και τις απειλές.

Αναπόσπαστο στοιχείο των σχεδίων αυτών είναι ο δράσεις πρόληψης. Επίσης υλοποιεί δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού εστιασμένες στην πρόληψη. Ωστόσο, η αδυναμία ουσιαστικού συντονισμού του συνόλου των δράσεων, από τη φάση της πρόληψης έως και τη φάση της αποκατάστασης, από το κεντρικό έως και το τοπικό επίπεδο, είναι δομικό πρόβλημα του υφιστάμενου συστήματος και η υπέρβασή του αποτελεί πρωταρχικό στόχο της αναδιοργάνωσης και αναβάθμισής του.

• Το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο επιτρέπει στη ΓΓΠΠ να έχει πρωτεύοντα ρόλο σε ό,τι αφορά τον συντονισμό και την εξουσία απέναντι στις υπόλοιπες αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, ώστε να αποβαίνει αποτελεσματικός ο υπάρχων επιχειρησιακός χαρακτήρας της;

Και με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο η ΓΓΠΠ έχει την αρμοδιότητα συντονισμού όλων των δράσεων από τη φάση της πρόληψης έως και τη φάση της αποκατάστασης. Αυτή την αρμοδιότητα την εξαντλεί σε περιπτώσεις έκτακτων αναγκών. Αναφέρθηκα προηγουμένως στα δομικά προβλήματα που την εξασθενούν στην πράξη.

Για να το εξειδικεύσω, οι υφιστάμενες προβλέψεις απαντούν μερικώς στο πώς ακριβώς θα γίνεται αυτός ο συντονισμός όταν στις δράσεις πολιτικής προστασίας εμπλέκεται όλος σχεδόν ο κρατικός μηχανισμός, οι ΟΤΑ όλων των βαθμών, εθελοντικές οργανώσεις, μη κρατικοί φορείς, μέσα και υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα κ.λπ. Δεν είναι θέμα εξουσίας. Το υφιστάμενο σύστημα ολοκλήρωσε τον κύκλο του.

Για να μπορεί η χώρα να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά σε κινδύνους και απειλές που εντείνονται από την κλιματική αλλαγή, απαιτείται ένα νέο πλαίσιο το οποίο, σε ό,τι αφορά τον συντονισμό, να οργανώνει και να ενορχηστρώνει το εθνικό δυναμικό και τα διατιθέμενα μέσα, να περιλαμβάνει τυποποιημένες δομές συντονισμού σε όλα τα επίπεδα, σύγχρονες λειτουργίες στα κέντρα επιχειρήσεων, τυποποιημένη ροή πληροφοριών μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων κ.λπ.

• Θεωρείτε ότι είναι αναγκαία η αναβάθμιση της ΓΓΠΠ όπως έχει διατυπωθεί μέσα από πρόσφατες κυβερνητικές εξαγγελίες, προκειμένου να γίνει ουσιαστικότερος και αποτελεσματικότερος ο ρόλος της;

Δόθηκε η ευκαιρία νομίζω με τα προηγούμενα ερωτήματά σας να επισημάνω επιμέρους ζητήματα τα οποία καθιστούν αναγκαία την αναδιοργάνωση και αναβάθμιση του συστήματος διαχείρισης έκτακτων αναγκών της χώρας. Ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε την ίδρυση Εθνικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών, με αναβαθμισμένο ρόλο και αρμοδιότητες. Με ανακοίνωση της ΓΓΠΠ εξειδικεύτηκαν επίσης οι άξονες στους οποίους θα κινηθεί ο νέος φορέας.

Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να τους επαναλάβουμε στο σημείο αυτό. Συνοψίζοντας, ο νέος φορέας ήδη σχεδιάζεται στη βάση διεθνών προτύπων και αρχών, σύγχρονου και ενιαίου μοντέλου διαχείρισης έκτακτων αναγκών, ανεξάρτητα από το είδος του κινδύνου ή της απειλής, θα καλύπτει ενιαία τις φάσεις πρόληψης, ετοιμότητας, ανταπόκρισης και αποκατάστασης και θα υποστηρίζεται από σύγχρονες υποδομές και συστήματα πληροφορικής και επικοινωνιών προκειμένου να εξασφαλίζεται σε όλα τα επίπεδα, τοπικό, περιφερειακό και κεντρικό, ικανότητα αποτελεσματικής διαχείρισης, ανεξάρτητα από το είδος, το μέγεθος, την πολυπλοκότητα, την αιτία και την περιοχή των συμβάντων. – {http://www.efsyn.gr}