Αν είχαν στείλει τρία εναέρια μέσα η πυρκαγιά ίσως να ήταν ελεγχόμενη και, δίνοντας εντολή εκκένωσης των οικισμών, θα ήταν πιθανό να μην είχαμε θρηνήσει τόσα θύματα», σχολίασε ο πραγματογνώμονας που είχε οριστεί από τις δικαστικές αρχές.
Τα τραγικά λάθη που οδήγησαν στην τραγωδία στο Μάτι ξεκίνησε να περιγράφει στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο ο επιπυραγός Δημήτρης Λιότσιος, ο οποίος την επομένη της φονικής πυρκαγιάς είχε λάβει εντολή από την Εισαγγελία να ερευνήσει τις συνθήκες που οδήγησαν στον όλεθρο της 23ης Ιουλίου 2018.
Αναλύοντας και εξιστορώντας λεπτό προς λεπτό τα γεγονότα, ο πραγματογνώμονας της εισαγγελικής Αρχής «ξεδίπλωσε στο δικαστήριο σειρά παραλείψεων, μια αλυσίδα λαθών, που το ένα πίσω από το άλλο έγιναν το θανατηφόρο ντόμινο που έπληξε το Μάτι», σημειώνει το Αθηναϊκό Πρακτορείο.
Η καταγγελία για τον τότε αρχηγό της Πυροσβεστικής
Μετά την παράδοση του πορίσματός του, ο Δ. Λιότσιος είχε καταγγείλει ότι ο τότε αρχηγός της Πυροσβεστικής τον είχε πιέσει, και εν συνεχεία απειλήσει, προκειμένου να μην καταλογίσει ευθύνες για την εκατόμβη νεκρών και, αντί αυτού, να γράψει «πέντε πραγματάκια: οι άνεμοι, η καύσιμη ύλη, δόμηση άναρχη, αυθαίρετη».
Για πρώτη φορά σήμερα, δημοσίως, ο αξιωματικός της Πυροσβεστικής ξεκίνησε να εκθέτει στο δικαστήριο τα ευρήματά του στα οποία στηρίχθηκε η έρευνα της Εισαγγελίας για τα αίτια της εθνικής τραγωδίας. Στην αίθουσα είχαν σπεύσει αρκετοί πολίτες που ήθελαν να ακούσουν την κατάθεση του αξιωματικού, ενώ και σήμερα το κρύο ήταν ιδιαίτερα έντονο καθώς η αίθουσα δεν διαθέτει θέρμανση.
Εχοντας μαζί του φορητό υπολογιστή και χρησιμοποιώντας την οθόνη που υπάρχει στην αίθουσα για την προβολή εγγράφων και φωτογραφιών, ο αξιωματικός της Πυροσβεστικής έδωσε το στίγμα για το πώς η φωτιά στην Ανατολική Αττική έγινε μία από τις φονικότερες σε παγκόσμιο επίπεδο.
Οι παραλείψεις
Ο Δ. Λιότσιος, αφού άκουσε αμίλητος επί μιάμιση ώρα την πρόεδρο να διαβάζει τα συμπεράσματά του για τη φωτιά στο Μάτι. αλλά και για τη φωτιά στην Κινέτα που είχε εκδηλωθεί νωρίτερα εκείνη την ημέρα, ξεκίνησε την κατάθεσή του περιγράφοντας εκείνα που δεν έγιναν πριν να ξεσπάσει η φωτιά και εκείνα που δεν έγιναν όταν ξέσπασε.
Κατά τον επιπυραγό, η πορεία προς την κόλαση ξεκίνησε μία ημέρα πριν να ξεσπάσει η φωτιά, οπότε και δεν έγιναν από το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ) οι προβλεπόμενες ενέργειες για τις μετεωρολογικές συνθήκες που διαμόρφωναν βαθμό επικινδυνότητας 4.
«Το ΕΣΚΕ δεν έδωσε έγκαιρη εντολή για εναέρια επιτήρηση της Αττικής» ανέφερε ο πραγματογνώμονας, και τόνισε επίσης πως «Αυτό που δεν έγινε εκείνη την ημέρα, ούτε την προηγούμενη ημέρα ήταν η μεταστάθμευση αεροσκαφών, ούτε στην Αττική, ούτε στις άλλες περιοχές της χώρας. Οταν έχουμε βαθμό επικινδυνότητας 4 αυξάνονται και οι δυνάμεις μας και η ετοιμότητα. Στην Αττική είχαμε βαθμό επικινδυνότητας 4. Το ότι δεν έγινε η μεταστάθμευση αεροσκαφών συνέβαλε στην εξάπλωση της πυρκαγιάς. Πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα έγκαιρης μεταστάθμευσης σε κατάλληλα αεροδρόμια».
Τα ερωτήματα για τα αεροσκάφη
Ο Δ. Λιότσιος ρωτήθηκε από την πρόεδρο να εξηγήσει αν η «μεταστάθμευση» αφορά τον ανεφοδιασμό των σκαφών και απάντησε πως αφορά τη μετακίνησή τους σε αεροδρόμια που δεν θα τα επηρεάζουν οι άνεμοι, ώστε να είναι σε ετοιμότητα. «Τα τύπου Καναντέρ αεροσκάφη πρέπει να μετασταθμεύουν σε άλλα αεροδρόμια προκειμένου να μην επηρεάζονται από ανέμους» τόνισε.
Πρόεδρος: Για ποιο λόγο προσγειώνονταν στο αεροδρόμιο Ελευσίνας για καύσιμα;
Μάρτυρας: Για ανεφοδιασμό.
Πρόεδρος: Ηταν γνωστό από την προηγούμενη ημέρα ότι το αεροδρόμιο της Ελευσίνας δεν θα μπορούσε να χρησιμεύσει;
Μάρτυρας: Οταν υπάρχει πρόβλεψη για ανέμους, ξέρουμε ότι κάποια αεροσκάφη θα δυσκολευτούν. Το ΕΣΚΕ έρχεται σε επικοινωνία και γίνεται μεταστάθμευση αεροσκαφών. Αυτά γίνονται από την προηγούμενη ημέρα. Εδώ δεν έγιναν.
Σύμφωνα με τον κ. Λιότσιο, ένα κρίσιμο μέτρο που δεν ελήφθη από το ΕΣΚΕ ήταν η επιτήρηση από αέρος της Αττικής.
Η επιτήρησε έγινε από αερολέσχη
«Δεν προέβη το ΕΣΚΕ σε εναέρια επιτήρηση της Αττικής. Αναλόγως του βαθμό επικινδυνότητας κρίνουμε και τι διαδικασία θα ακολουθήσουμε. Οταν υπάρχει επικινδυνότητα 4 μπορούν να σηκωθούν και Καναντέρ προκειμένου να κάνουν επιτήρηση και να προσγειωθούν σε οποιοδήποτε αεροδρόμιο. Υπήρχε Καναντέρ στο Πικέρμι. Με τη χρήση της επιτήρησης και την άμεση βολή από το αεροσκάφος αυτό έχουμε πολλές πιθανότητες να καταστείλουμε άμεσα τη φωτιά», επεσήμανε ο αξιωματικός, ο οποίος προκάλεσε σχόλια όταν, συνεχίζοντας την κατάθεση, είπε ότι την εναέρια επιτήρηση τελικώς την έκανε «ιδιωτική αερολέσχη, η οποία δεν εντόπισε καπνό», όπως είπε. Μάλιστα, συνήγορος θυμάτων απευθύνθηκε στον επιπυραγό και του είπε «Αερολέσχη; Γελάνε και τα ντουβάρια».
Ο μάρτυρας εξήγησε ότι στις 23 Ιουλίου το ΕΣΚΕ δεν έστειλε αίτημα για εναέρια επιτήρηση μέχρι τις 8 το πρωί, όπως θα έπρεπε, και ότι το αίτημα απεστάλη στις 09:59, με αποτέλεσμα να αποδεχθεί τις κλήσεις ιδιωτική αερολέσχη, τα αεροσκάφη της οποίας δεν μπορούν να κάνουν κατάσβεση. Είπε, επίσης, πως το αίτημα του ΕΣΚΕ αφορούσε την Αττική.
Πρόεδρος: Για πόσα αεροσκάφη;
Μάρτυρας: Ενα ήταν διαθέσιμο. Το αίτημα καθυστέρησε και το αποδέχθηκε η ιδιωτική αερολέσχη. Το αίτημα, αφού δεν εστάλη την ώρα που έπρεπε, δεν μπορούσε να προχωρήσει καθώς χρειαζόταν τρίωρη διαθεσιμότητα του αεροσκάφους. Η ιδιωτική αερολέσχη αποδέχθηκε το αίτημα. Στις 14:04 πέταξε το πρώτο αεροσκάφος. Το αεροσκάφος δεν αντιλήφθηκε καπνό. Στις 16:46 εκτέλεσε και πάλι εναέρια πτήση. Δεν αναγράφεται στο ημερολόγιο ότι έγινε πτήση από την αερολέσχη.
Πρόεδρος: Ποιος αποφασίζει πού είναι η μεγαλύτερη επικινδυνότητα; Π.χ. εάν είναι μια έκταση δασική;
Μάρτυρας: Το γενικό πρόσταγμα για όλη Ελλάδα το έχει το ΕΣΚΕ. Το ΕΣΚΕ δίνει εντολή για εναέρια επιτήρηση στην Αττική. Για Πελοπόννησο, για παράδειγμα, υπάρχει το ΠΕΣΚΕ για εναέρια επιτήρηση, αλλά μπορεί την εντολή να τη δώσει και το ΕΣΚΕ.
Πρόεδρος: Λέτε εσείς πως εάν είχε γίνει επιτήρηση και είχε εντοπιστεί η πυρκαγιά στα Γεράνια όρη θα είχε περιοριστεί η εξάπλωση;
Μάρτυρας: Εάν υπήρχε εναέρια επιτήρηση στην Κινέτα θα μπορούσε να κατασταλεί η φωτιά εν τη γενέσει της. Είκοσι λεπτά είναι καθοριστικά για τη μετέπειτα πορεία της πυρκαγιάς. Σε συνδυασμό με τους ανέμους, πήρε μεγάλες διαστάσεις.
Πρόεδρος: Με drones θα μπορούσε να γίνει επιτήρηση;
Μάρτυρας: Βεβαίως. Δεν υπήρχαν τόσο δυναμικοί άνεμοι στις αρχικές ώρες της ημέρας, οι ριπές ήταν αυξημένες, όχι οι άνεμοι. Οι άνεμοι στην Κινέτα ήταν 6 με 7 μποφόρ. Η απομάκρυνση έγινε άμεσα.
Στα κρίσιμα λεπτά η φωτιά έκαιγε «ανενόχλητη»
Αναφερόμενος στη φωτιά που εκδηλώθηκε στις 16:41 της επίμαχης ημέρας στο Νταού Πεντέλης, μετά από αυτήν στα Γεράνεια, ο Δ. Λιότσιος είπε πως τα πρώτα κρίσιμα λεπτά «καίει ανενόχλητη» και ενώ «στις 16:45 έχει ενημερωθεί το ΕΣΚΕ από αξιωματικό του συντονιστικού ελικοπτέρου πως είναι ορατή από το Μαρκόπουλο. Το πρώτο όχημα πυρόσβεσης έφτασε στις 17:04. Μέχρι τις 17:15 είχαν φτάσει και είχαν ξεκινήσει την κατάσβεση 8 υδροφόρα οχήματα, 3 βοηθητικά και 6 εθελοντικά, ενώ συνδράμει μόνο ένα ελικόπτερο».
Κατά τον μάρτυρα, που επικαλέστηκε στοιχεία από συνομιλίες μεταξύ αξιωματικών της Πυροσβεστικής, «στις 16:55 φαίνεται το ΕΣΚΕ γνώριζε την πορεία της πυρκαγιάς και την επικινδυνότητά της και πως είναι κοντά σε σπίτια. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλοι γνώριζαν» είπε ο κ. Λιότσιος.
Σύμφωνα με τον επιπυραγό, επειδή δεν επιχείρησαν εναέρια μέσα, στις 16:59 η φωτιά διασπάστηκε σε δύο μέτωπα: ένα προς Καλλιτεχνούπολη και ένα προς Νέο Βουτζά. «Στις 17:10 φτάνει το πρώτο εναέριο μέσο (Erickson) στην πυρκαγιά. Είναι το μοναδικό πτητικό μέσο μέχρι τις 18:20 και δεν μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση της πυρκαγιάς’.
Συνδρομή από μόνο ένα εναέριο μέσο
«Ο πιλότος του μόνου εναέριου μέσου στις 17:15 ζητάει ενισχύσεις και η τηλεφωνήτρια του λέει ότι μπορεί να είναι δύσκολη η επιχείρηση λόγω της κατοικημένης περιοχής. Εκείνος ζητάει ενίσχυση από κάτω, εννοώντας επίγεια μέσα. Στις 17:30 ο χειριστής του ελικοπτέρου ενημερώνει το ΕΣΚΕ ότι η φωτιά είναι στην περιοχή του Νέου Βουτζά και ότι μπαίνει σε σπίτια. Η συνδρομή μόνο ενός πτητικού μέσου μέχρι τις 18:20 κρίνεται επιχειρησιακά ανεπαρκής.
Στις 17:30, 50 λεπτά από την αναγγελία της πυρκαγιάς, η πυρκαγιά είναι κοντά σε σπίτια και τα απειλεί και μόνο ένα εναέριο μέσο επιχειρεί. Αν είχαν στείλει τρία εναέρια μέσα η πυρκαγιά ίσως να ήταν ελεγχόμενη και, δίνοντας εντολή εκκένωσης των οικισμών, θα ήταν πιθανό να μην είχαμε θρηνήσει τόσα θύματα».
Ο αξιωματικός επικαλέστηκε στοιχεία από τις καταγεγραμμένες συνομιλίες, τα ημερολόγια καταγραφής ενεργειών και των κλήσεων που έγιναν υπηρεσιακά την επίμαχη μέρα. Το γεγονός ότι ο μάρτυρας διάβαζε από σημειώσεις του προκάλεσε αντιδράσεις από την υπεράσπιση των κατηγορουμένων που ζήτησε από την έδρα να μην επιτρέψει στον μάρτυρα να διαβάζει κείμενα «που δεν ξέρουμε ποιος τα έχει γράψει».
Ο μάρτυρας απάντησε πως είναι στοιχεία της δικογραφίας. Οι συνήγοροι κατηγορουμένων τόνισαν πως δημιουργεί θέματα ακυρότητας να επικαλείται ο μάρτυρας στοιχεία της δικογραφίας αφού έχει ολοκληρώσει το έργο του, ενώ η πρόεδρος ζήτησε από τον αξιωματικό να μη διαβάζει τις σημειώσεις του.
Η κατάθεση του Δ. Λιότσιου θα συνεχιστεί την Πέμπτη 16 Φεβρουαρίου. Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ
